Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku (certyfikat lub paszport energetyczny) jest to dokument sporządzany na podstawie oceny energetycznej budynku, polegającej na obliczeniu zapotrzebowania domu na energię potrzebną do: ogrzewania i wentylacji, przygotowania ciepłej wody, a także klimatyzacji i oświetlenia.
Obecnie, sporządzanie świadectwa energetycznego wymagane jest przy transakcjach handlowych – sprzedaży lub wynajmie domu lub jego części oraz, gdy kupujemy go na rynku wtórnym, bądź od dewelopera. Obowiązek przedstawienia świadectwa spoczywa zawsze na stronie sprzedającej lub wynajmującej, a dokument powinien być dołączony przy sporządzaniu aktu notarialnego. Formalnie, za prawidłowe przeprowadzenie transakcji obrotu nieruchomością odpowiada notariusz, dlatego jeżeli nie będziesz posiadać świadectwa charakterystyki energetycznej, notariusz jest zobowiązany odnotować to w akcie notarialnym.
Po co świadectwo energetyczne dla nowego budynku?
W przypadku nowych budynków pewną wiedzę o parametrach energetycznych uzyskamy z dokumentacji projektowej, w której zamieszczana jest projektowana charakterystyka energetyczna, która z reguły służy również do opracowania tego świadectwa. W przypadku starszych budynków dokumentacja techniczna bywa bardzo uproszczona lub w ogóle jej brak i wtedy trudno ocenić jak kosztowny w użytkowaniu będzie zakupiony dom. Jeśli podczas zawierania notarialnej umowy kupna-sprzedaży budynku, sprzedawca nie przedstawi świadectwa charakterystyki energetycznej, to kupujący może wystąpić w ciągu 14 dni z żądaniem o jego dostarczenie w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące. Jeśli żądanie pozostanie bez odzewu, wtedy nabywca ma prawo w ciągu 12 miesięcy zlecić sporządzenie tego świadectwa na koszt sprzedającego.
Pozornie nie jest to dla sprzedawcy znacząca dolegliwość – koszt świadectwa to najczęściej kilkaset złotych – jednak w przypadku stwierdzenia niekorzystnych parametrów energetycznych można uznać, że zatajono wadę fizyczną budynku i domagać się np. unieważnienia umowy, obniżenia ceny czy poniesienia przez sprzedającego kosztów niezbędnych modernizacji.
Do sporządzania świadectw energetycznych uprawnione są osoby wpisane do centralnego rejestru prowadzonego przez ministra do spraw budownictwa, do którego również przekazywane są i archiwizowane – na drodze teleinformatycznej – opracowane dokumenty. Świadectwa te przygotowuje się według metodologii określonej w rozporządzeniu metodą uproszczoną, obliczeniową lub zużyciową. Przy zastosowaniu metody obliczeniowej przyjmuje się standardowy sposób użytkowania i uwzględnia przeciętne parametry elementów i instalacji zestawione w tabelach. Podstawą do opracowania świadectwa jest najczęściej projekt budynku, ale często umieszczone w nim informacje nie odpowiadają rzeczywistości, zwłaszcza w starszych obiektach i powinny być zweryfikowane poprzez sprawdzenie ich stanu na miejscu. Z reguły bardziej wiarygodną metodą jest posłużenie się oceną zużycia energii w budynkach ogrzewanych gazem lub z sieci ciepłowniczej (np. kotłownia osiedlowa). Umieszczone w instalacji grzewczej ciepłomierze pozwalają na precyzyjne określenie rzeczywistego zapotrzebowania na ciepło.
Po co odnawiać świadectwo charakterystyki energetycznej i kiedy?
Świadectwo charakterystyki energetycznej ważne jest przez 10 lat od daty jego wystawienia, ale traci ważność w przypadku przeprowadzenia w międzyczasie np. termorenowacji czy innych robót modernizacyjnych takich jak docieplenie budynku, wymiana źródła ogrzewania, wymiana okien.
Świadectwo energetyczne sporządzane jest na formularzu zgodnym ze wzorem określonym w przepisach. Zależnie od rodzaju budynku, dotyczy ono całego obiektu lub też jego części (np. odrębnego lokalu) i zawiera cztery strony. Na stronie tytułowej podawane są podstawowe informacje o obiekcie (m. in. adres, kubatura, powierzchnia użytkowa, rok budowy), jego fotografia oraz podstawowe wskaźniki obliczeniowe: EP – zapotrzebowanie budynku na nieodnawialną energię pierwotną, EK – zapotrzebowanie na energię końcową oraz EU – zapotrzebowanie na energię użytkową.
Dla nowych budynków podawana jest też wartość wskaźnika EP – jako zapotrzebowania referencyjnego, zgodnie z warunkami technicznymi obowiązującymi w roku wystawienia świadectwa. Kolejne rubryki zawierają informacje o rodzajach źródeł energii i jej zużyciu, w rozbiciu na przeznaczenie (ogrzewanie, ciepła woda, chłodzenie, oświetlenie).
Na następnej stronie zamieszcza się podstawowe parametry techniczno-użytkowe budynku (m.in. kubaturę, temperaturę wewnątrz pomieszczeń, rodzaj i parametry instalacji). Na stronie trzeciej zamieszczane są podstawowe wskaźniki energetyczne EU, EK i EP w rozbiciu na poszczególne instalacje oraz zalecenia co do możliwości zmniejszenia zapotrzebowania na energię w tym budynku. Ostatnia strona zawiera wyjaśnienia użytych określeń.
Podstawowe wskaźniki zamieszczone w świadectwie oznaczone są jako EP, EK i EU i określają zapotrzebowanie budynku na różne poziomy zużywanej energii potrzebnej do ogrzania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej w ciągu roku, w przeliczeniu na 1 m2 powierzchni ogrzewanej.
Wskaźnik EP – to wartość rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną, pochodzącą głównie z kopalnych surowców energetycznych (węgla, gazu, ropy naftowej) wykorzystana do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej w tym budynku. W praktyce, wartość wskaźnika EP ma jedynie znaczenie w sensie globalnym związanym z ochroną środowiska, gdyż nie odzwierciedla faktycznego zużycia energii na potrzeby domu i zależy głównie od rodzaju wykorzystywanego paliwa. Przykładowo dom ogrzewany węglem będzie charakteryzował się współczynnikiem EP ponad pięciokrotnie wyższym niż ten sam budynek wykorzystujący jako źródło energii biomasę np. w postaci pelletu. Jest to jednak istotnym parametrem do określenia zgodności energochłonności domu z wymaganiami określonymi w przepisach. Obecnie jego wartość dla nowych budynków jednorodzinnych nie może przekraczać 55 kWh/m2 rok.
Wskaźnik EK – określa zapotrzebowania na energię końcową, co w praktyce odzwierciedla poziom zużycia energii „handlowej” potrzebnej na roczną eksploatację budynku. We wskaźniku tym bilansowane są straty energii wynikające głównie ze sprawności urządzeń grzewczych, przesyłu czynnika grzewczego, jak też niedokładności regulacji. Jego wartość można bezpośrednio przeliczyć na spodziewane roczne koszty ogrzewania, mnożąc wynik przez powierzchnię ogrzewaną i jednostkową cenę kWh wykorzystywanego paliwa.
Wskaźnik EU – odzwierciedla poziom traconej energii przenikającej przez przegrody budowlane (ściany, okna, dach) uchodzącej z wentylacją i zużywanej na potrzeby c.w.u., jak też zyski energetyczne z nasłonecznienia, od przebywających w domu ludzi, oraz wytwarzanej przez inne urządzenia domowe. Ten wskaźnik uznaje się jako poziom zapotrzebowania na energię „netto” niezbędną do utrzymania zadowalającego komfortu pobytu mieszkańców i korzystania z ciepłej wody. Generalnie odzwierciedla on najlepiej poziom ciepłochronności budynku – ścian, okien, dachu i innych przegród zewnętrznych.